شاخص بازار بورس تهران در چند سال اخیر با شیب بیشتری در حال رشد بوده، از طرفی تورم هم روند افزایشی داشته است. در این مطلب میزان رشد شاخص کل بورس را با تطبیق تورم (inflation-adjusted value) بررسی می‌کنم.
محاسبه
برای محاسبه قیمت تطبیق‌داده شده با تورم نیاز به شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) سبد آن کالا/دارایی داریم. به عنوان مثال برای یک پاکت شیر نیازمند مقادیر شاخص قیمت مصرف‌کننده کالاهای لبنی/خوراکی هستیم. مقادیر رسمی شاخص قیمت مصرف‌کننده را می‌توانیم از سایت آمار ایران دریافت کنیم.
با به دست آوردن مقادیر شاخص قیمت مصرف‌کننده (برای شاخص کل بورس از مقادیر شاخص کل در جدول شاخص قیمت مصرف‌کننده خانوارهای کشور به تفکیک ماه استفاده کردم)، کافی‌است قیمت دارایی مد نظر را بر آن تقسیم و در ۱۰۰ ضرب کنیم:
قیمت تطبیق‌داده شده با تورم = قیمت دارایی / مقدار شاخص مصرف‌کننده * ۱۰۰
inflation-adjusted-value = index-value / cpi-value * 100ارزش شاخص بورس تهران (خط مشکی) و ارزش تطبیق داده‌شده با تورم (خط آبی):
https://tsiia.avakh.com
sourse code: https://github.com/EricMasonFa/tsi-inflation-adjustedاین چارت چه معنایی دارد؟
تصور کنید امروز یکی از روزهای سال ۹۵ است. این سال را به عنوان سال مبنا و CPI۱ را برای کالاهای لبنی ۱۰۰ در نظر می‌گیریم. در این مثال قیمت یک پاکت شیر را در سال ۹۵ پنج هزار تومان در نظر می‌گیریم. فرض می‌کنیم CPI سبد کالاهای لبنی در سال‌های ۹۶ و ۹۷ به ترتیب ۱۱۰ و ۱۲۰ است و قیمت پاکت شیر در این دو سال ۵۵۰۰ و ۵۷۰۰ است. در نتیجه قیمت منطبق شده با تورم برای این دو سال ۵۵۰۰ و ۴۷۵۰ خواهد بود.
در سال ۹۶ قیمت شیر منطبق با تورم رشد کرده ولی در سال ۹۷ علارغم تورم (تورم کاهش نداشته)، قیمت شیر رشد زیادی نداشته و همانطور که در تصویر هم قابل مشاهده است، شیر سال ۹۷ کالایی ارزان محسوب می‌شود.
با توضیحات بالا، می‌بینیم که گرچه شاخص بورس تهران افزایش زیادی داشته، ولی سایه تورم بر آن سنگینی می‌کند. قیمت شاخص بورس تهران زمانی که با تورم تطبیق داده می‌شود کماکال ارزان محسوب می‌شود.
این مطلب به این معنا نیست که لزوما شاخص کل بورس تهران به رشد ادامه خواهد داد. باید دید که آیا جریان نقدینگی در ماه‌های پیش رو از بورس به سمت دیگری سرازیر خواهد شد یا خیر.
1 CPI = cost of basket / cost of basket in the base year * 100