پس از شوک اقتصادی کوروناویروس به بازارها، علیرغم اینکه شاخص‌های اقتصادی وضعیت مطلوبی از خود نشان ندادند شاهد رشد بازارها بودیم. در این نوشته به بررسی اجمالی وضعیت اقتصادی و دورنمای پس از کرونا می‌پردازم.
مطالب زیر مشاهدات، گردآوری و نظرات شخصی با دید اقتصادی درازمدت است و پیشنهاد خرید یا فروش نیست.
کروناویروس ۲۰۱۹
زمانی که کشورها پس از انتشار کروناویروس ۲۰۱۹ از چین مجبور به بستن مرزهای خود شدند و کسب و کارهای زیادی از حرکت ایستادند و با مشکل مواجه شدند، چرخه اقتصاد در عرصه جهانی با اختلال مواجه شد و موجی از نگرانی را به بازارها منتقل کرد:
اسم این مرحله را در این مطلب شوک می‌گذارم.
اما کرونا تنها عامل سقوط بازارها نبود. به عنوان مثال جف بزوس مدیر و مالک شرکت آمازون و مدیران چندی دیگر از شرکت‌ها قبل از گسترش بیماری بیش از ۹ میلیارد دلار از سهام خود را فروخته بودند. همچنین چند ماه قبل، شاخص نسبتِ سود ۱۰ ساله به ۱ ساله خزانه‌داری امریکا به منطقه هشدار رکود نزدیک شده بود:
آنچه گذشت
تعداد وقایع مرتبط بسیار زیاد و از حوصله خارج است. در اینجا چند مورد را مرور می‌کنیم.
شروع جنگ تجاری امریکا و چین
یکی از مهم‌ترین وقایع اقتصادی چند سال اخیر وضع تعرفه گمرکی دوطرفه بین امریکا و چین در سال ۲۰۱۸ بود که باعث افزایش تنش‌ها بین این دو کشور شد.
همه‌گیری کروناویروس ۲۰۱۹ و تاثیرات آن
گرچه این ویروس نرخ کشتار بالایی نداشت اما به دلیل سرعت همه‌گیری آن، باعث نگرانی کشورها در مواجهه با تعداد بالای مبتلایان شد. در این ویدئو شتاب میزان مرگ و میر توسط این ویروس در مقایسه با عوامل دیگر را مشاهده می‌کنیم:
با همه‌گیری ویروس و بسته‌شدن مرز برخی کشورها و قرنطینه گسترده، چرخه عرضه و تقاضا با مشکل مواجه شد. این تغییر تقریبا اثرات مشابهی در کشورهای درگیر بیماری داشت. به عنوان نمونه سقوط تولید ناخالص داخلی (GDP) در چین:
بخشی از تولید چین از سر گرفته شده، اما آیا تقاضا هم مانند گذشته است؟
افزایش نرخ بیکاری [ثبت شده به هزارنفر] در امریکا:
وضعیت فعلی
یکی از اتفاق‌های عجیب بعد از مرحله «شوک» این بود که دقیقا روزی که گزارش رشد سرسام‌آور بیکاری در امریکا منتشر شد شاخص‌های بازار امریکا رشد کردند که نشان از این می‌داد که بازار کف قیمت را در مرحله شوک تجربه کرده و وارد مرحله «امید» شده (مرحله‌ای که کماکان در آن قرار داریم).
اما تاریخ نشان داده که اتفاق‌هایی در این سطح تاثیرگذار بعد از مرحله امید یک مرحله هراس/ورشکستگی را تجربه خواهند کرد.
اینکه در مرحله امید بازار خلاف شاخص‌های اقتصادی حرکت می‌کند به عواملی مانند جریان پول (money flow) بر می‌گردد تا عادی شدن عوامل اقتصادی (به طور مشابه تاثیر جریان پول بر بورس ایران را می‌توان به وضوح مشاهده کرد).
در نظر داشته باشید که موج دوم شیوع کرونا چند ماه آینده آغاز می‌شود و فراموش نکنیم که کرونا تنها مسئله اقتصاد امریکا نبوده است:
- بزرگ‌ترین موج بازنشستگی و پرداخت حقوق بازنشستگی
- حباب قرض‌های خارجی از امریکا (استقراض کشورهای دیگر از امریکا حدود ۶.۷ تریلیون دلار – حباب دلار)
- بزرگ‌ترین حباب سهام
- بدهی دولت تقریبا معادل ۱۰۰٪ از تولید ناخالص (عکس زیر)
- و ….
این حجم از استقراض کشورهای خارجی در شرایطی وجود دارد که سرعت گردش پول در چند سال اخیر به شدت پایین آمده و با اختلال در عرضه و تقاضا (به دلایل همه‌گیری ویروس)، ادامه جنگ اقتصادی امریکا-چین (سخنرانی اخیر ضد چین ترامپ) و شرایط نامطلوب برخی از کشورهای اروپایی این شرایط، وضعیت برای کشورهای اروپایی سخت‌ترر هم خواهد شد.
انتظار می‌رود دلار قدرتمند‌تر و قیمت دلار رشد بی‌سابقه‌ای را تجربه کند. جزئیات رشد دلار در آینده را می‌توانید در این ویدئو ببینید:
در نهایت کشورها به شیوه‌های جدید روی می‌آورند (حل مسئله دلار توسط امریکا، جایگزینی استاندارد دلار، تشکیل سبد ارزی، …) که افت قیمت دلار را به همراه خواهد داشت که در آن شرایط، شاید استاندارد دلار معنای فعلی خودش را از دست بدهد.
اما راهکاری که ترامپ برای جلوگیری از رشد قیمت دلار پیشنهاد داده منفی کردن سود بانکی است. در صورت اجرا، این مشتری‌ها هستند که در ازای سپرده‌گذاری در بانک به بانک‌ها پول پرداخت می‌کنند.
در تئوری، با این کار به صورت تعمدی دلار تضعیف می‌شود و سرعت گردش پول کمی افزایش پیدا می‌کند، اما در عمل به این سادگی هم نیست.
برخی از کشورهای اروپایی هم جدا از مشکلات همه‌گیری ویروس، مسائل و مشکلات اقتصادی خود را دارند.
شاخص IBEX 35 (شاخص ۳۵ شرکت با بیشترین نقدشوندگی) اسپانیا:
بانک Banco Sabadell اسپانیا:
بانک Bankia اسپانیا:
شاخص PMI (بخش تولید و خدمات) برای اروپا هم بهبود آنچنانی‌ای را نشان نمی‌دهد:
آینده پیش رو
طلا
در سایه تلاطم‌های بازار و ارزها، انتظار می‌رود قیمت طلا افزایش یابد. شاید ۳ تا ۵ برابر در ۵ سال آینده.
بیتکوین
طلا از دارایی‌های ما محافظت می‌کند، بیتکوین گزینه سیستم آینده است. بیتکوین صرفا یک روش مبادله یا ذخیره ارزش نیست، یک سیستم اعتماد، تایید، امن، مالی و حسابداری برای ارزش دیجیتال است که هرگز خارج از الگوریتم رمزنگاری تولید نمی‌شود.
این دارایی در حال حاضر بهترین عملکرد را در تمام تاریخ ثبت شده دارد و تنها ۱۱ سال از عمر آن می‌گذرد. از دل بحران مالی و دقیقا برای روزهای پیش رو متولد شد.
انتظار می‌رود بیتکوین رشد ۱۰برابری در ۵ سال آینده را تجربه کند.
به نظرم این بزرگ‌ترین معامله عمر ماست. دقیقا زمانی که بیش‌تر از هر وقت دیگر به آن نیاز داریم.
ایران
متاسفانه مسائلی مانند حقوق بازنشستگان، بانک‌های ورشکسته، افزایش قیمت جهانی دلار، کمبود ذخایر ارزی و دلار مبادلاتی، قیمت نفت، دشواری فروش نفت، تورم، مشکلات تولید، حجم صادرات و محدودیت‌های آن، دورنمای سختی را برای ایران ترسیم می‌کنند.